- Η ψυχολογική αξιολόγηση του παιδιού και του εφήβου είναι το πρώτο και απαραίτητο βήμα της κλινικής διερεύνησης, που θα μας επιτρέψει να συλλέξουμε τις απαραίτητες εκείνες πληροφορίες, ώστε να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε την κατάλληλη θεραπευτική πρόταση.
Η ψυχολογική αξιολόγηση ξεκινάει από τη διατύπωση του αιτήματος και τη λήψη του ψυχοκοινωνικού και αναπτυξιακού ιστορικού του παιδιού από τους γονείς. Στη συνέχεια ακολουθεί η αξιολόγηση της νοητικής λειτουργίας, της συναισθηματικής λειτουργίας, καθώς και της προσωπικότητας του παιδιού με την χρήση του σχεδίου, της κλινικής συνέντευξης, αλλά και των κατάλληλων ψυχομετρικών τεστ. Η επιλογή των τεστ γίνεται με βάση το αίτημα και τα ευρήματα της κλινικής συνέντευξης.
Αξιολόγηση της νοητικής λειτουργίας
Oι Κλίμακες Wechsler αποτελούν το πιο αξιόπιστο και ευρύτερα χρησιμοποιούμενο τεστ νοημοσύνης στο κόσμο. Η τελευταία του έκδοση, το WISC–V GR (Wechsler Intelligence Scale for Children – 5th Edition) απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 6 έως 16 ετών & 11 μηνών και σταθμίστηκε πρόσφατα στη χώρα μας.Οι προηγούμενες εκδόσεις δε λαμβάνουν υπόψιν την αύξηση στις μέσες τιμές του γενικού δείκτη νοημοσύνης που παρατηρείται σε παγκόσμιο επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες και επομένως είναι καλό να αποφεύγονται.
Το τεστ νοημοσύνης εκτός από πληροφορίες για τους γνωστικούς τομείς μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες και για την συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Έρευνες έχουν δείξει την αρνητική επίδραση του άγχους, των ψυχολογικών συγκρούσεων και ορισμένων μηχανισμών άμυνας όπως η απώθηση, στο επίπεδο νοητικής λειτουργίας του παιδιού και υπογραμμίζουν ότι όσο πιο ανεξάρτητη και ελεύθερη είναι η νοητική λειτουργία από ενδοψυχικές συγκρούσεις και αγχογόνες ψυχικές διεργασίες, τόσο πιο υψηλή και ολοκληρωμένη είναι η ανάπτυξη των νοητικών ικανοτήτων του παιδιού, καθώς και η επένδυση στις γνωστικές και νοητικές του ικανότητες.
Όταν κάνουμε χρήση του συγκεκριμένου τεστ πρέπει να συνυπολογίζονται και να συνεκτιμούνται οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες που καθορίζουν το κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον του παιδιού. Όταν το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον του παιδιού διαφέρει από τον επικρατούντα μέσο όρο, όπως για παράδειγμα στα παιδιά Ρομά, ενδείκνυται η χορήγηση του τεστ νοημοσύνης Raven Progressive Matrices, καθώς το συγκεκριμένο τεστ μπορεί να δοθεί σε υποκείμενα ανεξαρτήτως επιπέδου εκπαίδευσης και κοινωνικοπολιτιστικού περιβάλλοντος.
Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία νευροψυχολογική πάθησης, θα πρέπει να προηγηθεί αξιολόγηση µε το «Αθηνά» τέστ (Παρασκευόπουλος, Ι., Καλαντζή – Αζίζη, Α. και Γιαννίτσας, Ν. Δ.,1999).
Αν κριθεί αναγκαίο μπορούν να χορηγηθούν συμπληρωματικά στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς σταθμισμένα ερωτηματολόγια όπως είναι το Achenbach για την αξιολόγηση της συμπεριφοράς του παιδιού.
Αξιολόγηση της προσωπικότητας
Για τη διερεύνηση της δομής της προσωπικότητας του παιδιού και του εφήβου χρησιμοποιούνται τα προβολικά τεστ :
- Rorschach (1921)
- Thematic Apperception Test (TAT; Murray , 1943) για παιδιά άνω 8 ετών και για εφήβους
- Children’s Apperception Test (CAT, Bellak, 1945) για παιδιά έως 8 ετών.
